Denken

Rationalisten beweren dat de ideeën van de rede die intrinsiek in de geest aanwezig zijn de enige bron van kennis zijn

https://nl.wikipedia.org/wiki/Rationalisme

• Oudheid:
  • Parmenides
    • Plato  – combinatie van ideeën van Parmenides en Heraclitus
      • “We kunnen nooit twee keer door dezelfde rivier stappen”
• Middeleeuwen
  • Augustinus
• Moderne tijd
  • Descartes : 1596 – 1650
  • Spinoza : 1632 – 1677
  • Leibniz : 1646 – 1716

---

Empiristen beweren dat de zintuiglijke ervaring de enige bron is van kennis

https://nl.wikipedia.org/wiki/Empirisme

• Oudheid:
  • Bij de Ionische natuurfilosofen zoals Thales van Milete en Anaximenes, speelde de waarneming een zekere rol
  • Zij probeerden, in tegenstelling tot het mythisch wereldbeeld, de natuur rondom hen te verklaren
  • Pas bij Aristoteles is er voor het eerst sprake van echt empirisme, hoewel ook hij een sterke rol aan de rede toeschreef.
• Middeleeuwen
  • Roger Bacon
• Moderne tijd
  • Opkomst van het Brits empirisme, met denkers als John Locke, George Berkeley en David Hume.
  •  George Berkeley: Er bestaan geen dingen buiten de menselijke geest: “zijn is waargenomen worden”.

Kant

Het einde van het Brits empirisme, en de strijd tussen rationalisme en empirisme, is veroorzaakt door het werk van de Duitse filosoof Immanuel Kant

 

---

https://nl.wikipedia.org/wiki/Rationalisme#Kritiek_op_het_rationalisme

In de 20e eeuw wordt er vooral kritiek geuit op het rationalisme vanuit de fenomenologie. Fenomenologen als Edmund Husserl en Martin Heidegger betogen dat het rationalisme de relatie tussen mens en wereld veel te intellectualistisch opvat. Het rationalisme stelt foutief dat we de wereld interpreteren in wiskundige termen zoals “uitgebreidheid”. Een stoel is voor de mens niet in de eerste plaats een “uitgebreid ding” (res extensa), maar een ding om op te zitten. Objecten worden in eerste instantie opgevat als dingen waar men iets mee kan doen. Volgens de fenomenologie is het perspectief van het rationalisme dan ook verkeerd en kan het nooit echt begrijpen hoe ervaring en waarneming precies in elkaar zitten, omdat het al op voorhand een sterke reductie naar de wiskunde doorvoert. Husserl stelt dat we de fenomenen voor zich moeten laten spreken en de ervaring dus moeten bestuderen zoals ze in haar meest oorspronkelijke vorm tot ons komt – en daar slaagt het rationalisme niet in.