Strategische en communicatieve rationaliteit

• Argumenten van Habermas
• Wat dan wel?
• Wat dan wel?
• Kritieken
• Concept

.

Argumenten van Habermas:

• Elke samenleving bestaat uit een systeem en een leefwereld . Ze bestaan niet los van elkaar
• Zowel systeem als leefwereld worden steeds rationeler: het systeem complexer en de leefwereld reflectiever
• Daardoor raken systeem en leefwereld van elkaar verwijdert
• De “onweerstaanbare ironie van de Verlichting: de rationalisering v.d. leefwereld maakt verhoogde systeemcomplexiteit mogelijk, dat zo hypertrofisch (groeit) wordt dat het de leefwereld tot instrument maakt en zo de capaciteit van de leefwereld breekt = kolonisering v.d. leefwereld door het systeem
• De markt
• De bureaucratie
• Ironie: bestuurders die vragen “hoe dichten we de kloof tussen systeem en leefwereld?”
• strategische rationaliteit, dus elk antwoord daarop vergroot het probleem

.

Wat dan wel?

“Mijn standpunt is dat samenlevingen geen betere integratie (van systeem en leefwereld) kunnen bewerkstelligen voordat gerechtelijke instituties ontwikkelen waarin het morele bewustzijn (van de leefwereld) is belichaamd”

.

Wat dan wel? – 2

“Daarom moeten wetten intersubjectief erkend zijn door burgers; ze moeten gelegitimeerd zijn als juist en gepast”

= democratische rechtsstaat

.

Kritieken

• postmodern – Latour
• Het gevaar bestaat van een selffulling prophecy: het idee dat we ons gaan gedragen also de tweedeling zou bestaan
• Wouter Mensink
• Er IS geen tweedeling . . .
  • Deconstrueren : Ontmantelen

• Feministisch / antiracistische :
  • Habermas onderschat de onderdrukkende machtsstructuren in de leefwereld
    • Nancy Fraser

Habermas : er is een analytisch onderscheid

.

Concept :

• We “vechten” tegen het systeem
• De term systeem haalt Habermas uit de sociologie, namelijk vanuit de sociale systeemtheorie ontwikkeld door Niklas Luhmann en Talcott Parsons.
• Het economisch systeem
• Binnen een systeem is vooral het doel rationeel handelen dominant, en is de rol van de communicatieve rationaliteit eerder marginaal.