kant

laatste wijziging: 28-10-2023

199 212 — 2 — Methodeleer

bladzijde 201 tot en met 212

201 Onder de methodeleer van de zuivere praktische rede
- kunnen we niet de wijze verstaan waarop we te werk moeten gaan
- (zowel bij het nadenken als in de presentatie)
- om tot wetenschappelijke kennis van zuivere praktische grondbeginselen te komen,
- iets wat we elders eigenlijk alleen op het theoretische vlak methode noemen
  - ( want voor algemeen toegankelijke kennis is een manier nodig,
  - maar voor wetenschap een methode,
  - dat wil zeggen een werkwijze volgens principes van de rede,
  - het enige waardoor het menigvuldige van een kennisdomein een systeem kan worden)
201 Onder methodeleer wordt veeleer de wijze verstaanwaarop we de wetten van de zuivere praktische reden ingang kunnen doen vinden in de menselijke geesten invloed kunnen geven op de maximes van die geest,
- dat wil zeggen de wijze waarop we de objectief- praktische rede ook subjectief praktisch kunnen maken

202 We willen dus […] aantonen dat deze eigenschap […] de machtigste, en […] de enige drijfveer voor het goede is
203 Als we letten op de loop van de gesprekken in […] gezelschappen […] dan merken we op dat daarin naast het vertellen en schetsen nog een andere soort onderhoud plaatsvindt,namelijk het argumenteren
203 We zien bij deze beoordelingen vaak het karakter van de personen die zich over anderen uitspreken zelfs zachtjes oplichten
205 Maar als men vraagt wat nu eigenlijk de zuivere zedelijkheid is waaraan, als aan een toetssteen, het morele gehalte van elke handeling moet worden afgemeten, dan moet ik toegeven dat alleen filosofen het antwoord op die vraag problematisch kunnen maken

207 In onze tijd, waarin men meer invloed op de geest hoopt te krijgen met smachtende, teer hartige of met hoogdravende, opgeblazen gevoelens en met pretenties die het hadweek in plaats van sterk maken, dan door de droge en ernstige voorstelling van de plicht — die beter strookt met de menselijke onvolkomenheid In de voortgang naar het goede — is het meer dan ooit nodig om op deze methode te wijzen

207 Alle gevoelens, vooral de gevoelens die een ongewone inspanning moeten bewerkstelligen, moeten hun werking doen op het moment dat ze op hun heftigst zijn, en voordat ze verflauwen — anders doen ze niets, Omdat het hart op natuurlijke wijze terugkeert tot zijn natuurlijke, gematigde levens beweging en dus vervalt tot de eerdere matheid, Omdat het weliswaar iets kreeg toegediend wat het prikkelde,maar niets wat het sterkte
207 Grondbeginselen moeten worden gevestigd op begrippen;
- uit alle andere grondslagen kunnen alleen opwellingen rjizen,
- die de persoon geen morele waarde kunnen geven,
- en zelfs geen vertrouwen in zichzelf,
- zonder welke ervan het bewustzijn van zijn morele gezindheid en van een moreel karakter (het hoogste goed In de mens) helemaal geen sprake kan zijn

208 Om kort te gaan, de morele wet verlangt naleving uit plicht, niet uit voorliefde, die helemaal niet kan en mag worden voorondersteld

209 De methode heeft dus het volgende verloop.
- Allereerst gaat het er Alleen om dat we van de beoordeling (van handelingen) volgens morele wetten een natuurlijke bezigheid en Als het ware een gewoonte maken, die zich zowel met al onze eigen handelingen als aan het observeren van vreemde vrije handelingen verbindt, en dat we die beoordeling scherpen door ons voor alles af te vragen of de handeling objectief overeenstemt met een morele wet,en met welke
210 Daarbij onderscheiden we dan de aandacht voor een wet die louter een grond voor de verplichting geeft, van die voor een wet die in feite verplichtend is (wetten om iets verplicht te stellen van verplichtende wetten)
- (zoals bijvoorbeeld
  - een wet voor wat de behoefte van de mensen van mij eist,
  - in tegenstelling tot een wet voor wat het recht van de mensen van mij eist,
    - waarvan de laatste wezenlijk en de eerste enkel niet- wezenlijke plichten voorschrijft)
  - en zo leren we verschillende plichten onderscheiden die tot één handeling samenkomen

210 Het andere punt waarop de aandacht moet worden gericht,
- is de vraag of de handeling ook (subjectief) omwille van de morele wet plaatsvindt,
  - en dus als daad niet alleen zedelijk juist is,
    - maar ook als gezindheid,
      - wat haar maxime betreft, zedelijke waarde heeft