252 Aristoteles – metafysica

Onder metafysica in de klassieke betekenis van de filosofie verstaan we de wijsgerige leer die niet de realiteit onderzoekt zoals we die ervaren door middel van onze uiterlijke zintuigen (zoals de fysica), maar datgene wat boven de materie uitgaat, de totaliteit van alles wat er is

• Als zodanig beschouwd is metafysica ook de grondslag van de wetenschappen omdat die uitgaan van een zekere aanname over de aard van de werkelijkheid.
• Aristoteles keert zich in de metafysica tegen Plato, wiens ideeën leren hij in de eerste boek kritiseert.
• Het wezen van de dingen ligt in de dingen zelf.
• Deze thema’s waarmee metafysica zich bezighoudt, worden bepaald door de volgende vraag te stellen:  Welke criteria bestaan er om vast te stellen dat iets is, dat iets bestaat als aparte entiteit?   (Entiteiten worden gewoonlijk categorieën genoemd)
• Het meest algemene kenmerk van alle dingen is het Zijn, maar dat kan zeer uiteenlopende betekenissen aannemen:
  • zijn volgens één van deze tien categorieën:
    1. substantie: vb. Pieter Janssen is een mens
    2. kwantiteit: vb. J. is 76 kg zwaar
    3. kwaliteit: vb. J. is leraar wiskunde
    4. relatie: vb. J. is jonger dan zijn broer Wim
    5. plaats: vb. J. is in Brussel
    6. tijd: vb. J. leeft in de 21e eeuw (hij is … levend)
    7. positie: vb. J. staat recht (hij is … staand)
    8. conditie: vb. J. is ziek
    9. handeling: vb. J. schrijft
    10. ervaring: vb. J. wordt / is geïnspireerd
  • zijn als actueel of potentieel (vb.: een jongen van twaalf is actueel een scholier, en potentieel een profvoetballer, of een advocaat, of een gangster …; een eik is actueel een boom, en potentieel een tafel of een stoel …)
  • zijn als waar of onwaar (vb.: het is mooi … = niet lelijk)
  • zijn als substantieel / wezenlijk (vb.: mensen zijn sterfelijk …) of incidenteel (vb.: ik ben doodmoe …)