878 1953 – 0000 Sandel

Michael Sandel is een Amerikaans filosoof, gespecialiseerd in de politieke filosofie.

Sandel behoort tot de communitaristische stroming binnen de politieke filosofie. Hij werd vooral bekend met zijn boek Liberalism and the Limits of Justice, dat hij in 1982 schreef als reactie op de liberale theorie die John Rawls ontwikkelde in zijn werk A Theory of Justice. In zijn kritiek stond de notie van de “unencumbered self” (het onbelaste zelf) centraal.

Kritiek op John Rawls

Michael Sandel is bekend om zijn kritiek op de ideeën van John Rawls omtrent rechtvaardigheid, zoals uitgedrukt in diens werk A Theory of Justice.

Om zijn ideeën te ontwikkelen maakt Rawls gebruik van een gedachte-experiment. Hij stelt een situatie voor, de “original position” genaamd, waarbij mensen beslissingen nemen over de wereld en de verdeling van welvaart. De rechtvaardigheid van die beslissingen wordt, volgens dit gedachte-experiment, gegarandeerd door een “sluier van onwetendheid” (veil of ignorance). Men beslist over de wereld zonder kennis van zijn eigen plaats in de samenleving, zijn klasse of sociale status, zijn bezittingen of capaciteiten, zijn intelligentie of sterkte, enz… Door deze “sluier” kunnen redelijke mensen komen tot een consensus over hoe de wereld er uit zou moeten zien, ongeacht hun levensbeschouwing, morele overtuigingen of persoonlijke voorkeuren. Volgens Rawls levert dit rechtvaardige beslissingen op met een rechtvaardige verdeling van welvaart.

Sandel heeft sterke kritiek op deze sluier van onwetendheid. Volgens Sandel is het onmogelijk om rationele beslissingen te nemen zonder kennis van onze plaats in de samenleving, klasse, capaciteiten, bezittingen, enz… Meer nog, het is een volstrekt onmogelijk om een persoon voor te stellen die kan handelen of denken zonder dat hij weet heeft van al deze dingen. Zelfs hypothetisch is zo’n “unencumbered self” (een onbelast zelf) onmogelijk.

Deze kritiek dwingt Rawls en zijn medestanders om hun centrale begrip “sluier van onwetendheid” aan te passen of op zijn minst te preciseren. Rawls en de zijnen moeten op zoek naar een mogelijkheid tot een rationele consensus in morele en politieke vraagstukken, wanneer een “ik”, een individu, niet los gedacht kan worden van zijn afkomst, zijn eigenschappen, zijn overtuigingen.