523 1632-1704 Locke

Bronnen:

• Boek: 100 essentiële denkers – Philip Stokes – 2002 – ISBN 9059470230 bladzijde 82-83
• https://nl.wikipedia.org/wiki/John_Locke_(filosoof)#Filosofie

---

Laatste bewerking: 26-04-2020 ; 01-11-17

TO DO : https://www.bol.com/nl/p/leidraad-voor-het-verstand/1001004007525792/

---

De geest is bij de geboorte als een schone lei, 
die beschreven wordt door de wereld van ervaring

• John Locke is vooral bekend om zijn opvattingen over de menselijke kennis, te vinden in zijn “Essay Concerning Human Understanding”.
• De werken van Berkeley, Kant en Hume zijn directe opvolgers van het Essay van Locke.
• Het onderwerp van het Essay is, zoals de titel aangeeft, de aard van het menselijke begrijpen, dat wil zeggen, de manier waarop de menselijke geest verzamelt, organiseert, classificeert en ten slotte oordelen velt op basis van gegevens die via de zintuigen binnenkomen.
• Locke werd sterk beïnvloed door de wetenschappelijke revolutie van zijn tijd en was persoonlijk bevriend met Robert Boyle en Isaac Newton; hij wilde het fundament van de menselijke kennis op een stevige wetenschappelijke leest schoeien.
• Hij had de Meditationes van Descartes met veel belangstelling gelezen, maar hij verwierp de rationalistische filosofie die aan de conclusies ten grondslag lag.
• Volgens Locke bestaat er geen aangeboren kennis, alles wat we weten is afgeleid van ervaring, van de acties van de fysieke wereld op onze zintuigen.
  • Deze opvatting wordt nu   empirisme   genoemd en staat nu nog, meer in essentie dan detail, centraal in de filosofie van Quine en andere moderne denkers.
• De tegenstanders van Locke, de rationalisten (zie Descartes, Berkeley, Leibniz), met wie de empiristen in de zeventiende en achttiende eeuw streden om suprematie, hebben hun moderne navolgers in de aanhangers van Noam Chomsky en zijn filosofie van aangeboren of generatieve grammatica.
• Locke stelt dat de geest bij de geboorte als een schone lei is, een tabula rasa, die beschreven zal worden door de wereld van ervaring. Alle menselijke kennis is afgeleid van ideeën die door de wereld van de ervaring in de geest komen. Deze ideeën kunnen in twee algemene categorieën worden geclassificeerd:

• • Eenvoudige ideeën zijn het onmiddellijke product van een zintuiglijke stimulans, voorbeelden zijn “geel”, “bitter”, “warm”, “rond”, “hard” enzovoort.
  • Complexe ideeën worden uit eenvoudige ideeën geconstrueerd en zijn het product van interne mentale bewerkingen. Tot deze categorie horen alle bekende stoffelijke objecten als tafels, stoelen, katten, honden en paarden.

 

• Maar complexe ideeën hoeven niet iets echts uit de wereld te representeren. Daarmee is een idee als dat van een eenhoorn te verklaren, een complex idee dat gevormd is uit het samenvoegen van andere complexe ideeën als “paard” en “hoorn”. Locke maakt binnen de eenvoudige ideeën onderscheid tussen ideeën die een primaire kwaliteit van een object zijn en andere die een secundaire kwaliteit zijn.
  • Zo maakt Locke onderscheid tussen kwaliteiten die essentieel en inherent aan alle objecten zijn en kwaliteiten die alleen merkbaar zijn door de gevolgen die de objecten op onze zintuigen hebben. Primaire kwaliteiten zijn dingen als hardheid, afmetingen, vorm, beweging of rust en aantal.
  • Secundaire kwaliteiten zijn dingen als kleur, geur en smaak. Ze zijn secundair omdat ze volgens Locke niet in het object zetelen, maar causaal in onze geest worden geproduceerd door het effect van de primaire kwaliteiten van een object op onze zintuigen.

 

• • Anders gezegd,
    • primaire kwaliteiten zijn objectief (bestaan echt) en
    • secundaire kwaliteiten zijn subjectief (bestaan alleen in de geest van de waarnemer).

---

Over het bekende dilemma of een vallende boom geluid maakt als er niemand is om het te horen, zou Locke zeggen dat de vallende boom luchttrillingen veroorzaakt, maar dat er strikt genomen geen “geluid” is omdat geluid geen “echte” of primaire kwaliteit is. Deze opvatting, die soms het “wetenschappelijk essentialisme” wordt genoemd, leidt tot de metafysische conclusie, plausibel voor veel moderne denkers, dat er zonder waarnemende geest niet zoiets als kleur of geluid, zoet of zuur enzovoort in de wereld zouden bestaan; maar er bestaan werkelijk zulke dingen als vorm, uitgebreidheid en hardheid, ongeacht of iemand ze waarneemt of niet.