724h : Fenomenologie: Invloed
BRON:
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Fenomenologie#Invloed
De fenomenologie heeft invloed uitgeoefend op een hele reeks andere filosofische stromingen.
Het duidelijkste voorbeeld is het existentialisme van Franse denkers zoals Albert Camus en Gabriel Marcel. De scheidingslijn tussen fenomenologie en existentialisme is soms moeilijk te trekken. Vaak spreekt men ook van “existentiële fenomenologie” bij Sartre en Merleau-Ponty om aan te tonen dat beide stromingen samengaan. Een ander Frans filosoof, die sterk beïnvloed is geweest door de fenomenologie, was Raymond Aron (1905-1983).
De fenomenologie heeft op bepaalde punten ook haar invloed gehad op de analytische filosofie:
- G.E. Moore (1873-1958) zijn ethiek is bijvoorbeeld sterk verbonden met het werk van Franz Brentano.
- Daarnaast is er ook de Britse filosoof en vertegenwoordiger van de ordinary language philosophy
Gilbert Ryle, die zijn werk op sommige plaatsen als ‘fenomenologie’ typeerde.- Hij schreef daarnaast in 1929 een positieve recensie van Heideggers Zijn en Tijd in het tijdschrift Mind.
- Ryles boek The Concept of Mind (1949), vaak beschouwd als een uiteenzetting van een filosofisch behaviorisme, bevat vele fenomenologische elementen.
- Een andere wijze waarop de fenomenologie de analytische filosofie binnensijpelde was via de eerder vernoemde Marvin Farber, die de fenomenologie naar Amerika bracht, en onder andere Wilfrid Sellars (1912–1989) beïnvloedde, in wiens werk fenomenologische concepten terug te vinden zijn.
- De analytische filosofie stond echter in de twintigste eeuw grotendeels vijandig tegenover de fenomenologie, die onder de noemer van continentale filosofie werd geplaatst. Vooral het werk van denkers zoals Heidegger en Levinas werd als “duister” en “obscuur” getypeerd. In de hedendaagse analytische filosofie is dan weer terug interesse in de inzichten van de fenomenologie, met name met betrekking tot haar relevantie voor de filosofie van de geest.
- De nadruk wordt vooral gelegd op Husserl en de verbanden die hij legde tussen zijn fenomenologie, logica en semantiek. Vanaf het einde van de twintigste eeuw wordt ook teruggegrepen op het werk van Merleau-Ponty dat relevant lijkt te zijn voor de neurofilosofie en de moderne neurowetenschappen. Met name zijn visie op de sterke verwevenheid tussen lichaam, waarneming en wereld oefent invloed uit.
In Duitsland is het werk van Karl Jaspers (1883–1969), dat getypeerd kan worden als ‘existentiefilosofie’, op sommige punten nauw verwant met de fenomenologie, hoewel men Jaspers niet als fenomenoloog kan zien. Hetzelfde geldt voor de ‘nieuwe metafysica‘ van Nicolai Hartmann.[34] Deze nieuwe metafysica had daarnaast ook haar vertegenwoordigers in het Verenigd Koninkrijk zoals Samuel Alexander (1859–1938) en de procesfilosofie van A.N. Whitehead (1861-1947). In de jaren 60 begon de Duitse filosoof Hermann Schmitz (°1928) de stroming van de ‘nieuwe fenomenologie‘ (neue Phänomenologie) en probeerde zo het de oorspronkelijke fenomenologie te rehabiliteren. Ook in het marxisme, concreter het autonoom marxisme van Paolo Virno (°1952), is de invloed van de fenomenologie voelbaar. In zijn boek Grammatica della moltitudine (2003) zette hij bijvoorbeeld een fenomenologie van de “nieuwe subjectiviteit” binnen het postfordisme uiteen en beroept hij zich op inzichten van Heidegger en Merleau-Ponty.
Verder heeft de Amerikaanse filosoof Ken Wilber de fenomenologie ook opgenomen in zijn ‘integrale theorie‘ (Integral Theory), waarin hij tracht te komen tot een allesomvattende theorie van de werkelijkheid en het menselijk bewustzijn.