541 1670 Spinoza: Theologisch-politiek traktaat

Tot de gelegenheidswerken van Spinoza behoort het `Theologisch-politiek traktaat’

• Dit traktaat werd oorspronkelijk geschreven als verweer tegen het verwijt van atheïsme.
• In dit traktaat toont Spinoza aan dat er een scheiding bestaat tussen de filosofie en de theologie.
• Methodisch wordt deze scheiding door Spinoza uitgevoerd door een reeks van grondslagen voor de bijbelinterpretatie aan te geven. Hiermee werd hij de grondlegger van de moderne historisch-filologische bijbelkritiek.
• Het gaat Spinoza niet om een theologische exegese, maar om een filosofische kritiek op de concrete inhoud van een tekst die van wereldhistorisch belang is. De inleiding bereidt een natuurrechtelijke fundering van de staat voor.
• Hierbij is het zijn bedoeling “de vrijheid om te filosoferen en te zeggen wat men denkt”, te verdedigen.
• Dit gebeurt enerzijds door de filosofie af te bakenen van de theologie, anderzijds door de eis aan het staatsgezag de interne vrede zodanig zeker te stellen dat een totale vrijheid van denken gegarandeerd wordt.

CITAAT:  "De mens is in de regel van dien aard, dat voor hem niets zo ondraaglijk is, wanneer opvattingen die hij voor waar houdt als een misdaad worden beschouwd, en wat hem tot vroomheid beweegt in zijn relatie met God en de medemens hem als een misdaad wordt aangerekend. Dan verafschuwt hij de wet en veroorlooft zich alles tegen de autoriteiten en hij houdt het niet voor schandelijk maar voor hoogst eervol om terwille van deze oorzaak een opstand aan te moedigen en elk mogelijk vergrijp uit te voeren."