836 1926 – 1984 Foucault

Michel Foucault was een Frans filosoof, bekend vanwege zijn politiek activisme in de periode 1970 – 1980 en zijn analyses in de politieke filosofie via begrippen als disciplinemaatschappij, biopolitiek en biomacht. Foucault wordt soms naast Noam Chomsky de belangrijkste intellectueel van de twintigste eeuw genoemd.

Hij wordt gezien als de oprichter van een nieuwe Franse traditie in de filosofie, het “postmodernisme”, waarin de nadruk in de filosofie verschuift naar het subject van ervaring in een externe wereld. Men plaatst hem in de continentale filosofie, het structuralisme en poststructuralisme, hoewel hij de termen niet met zichzelf associeerde.

In de filosofie werd met de opkomst van “de linguïstische wending” steeds meer gekeken naar de betekenis van concepten ten koste van wat voor uitwerking die concepten hebben op de wereld. Foucault interesseert zich juist voor dat historisch retrospectief, de “archeologie”.

Zijn belangrijkste werken zijn Histoire de la folic, Surveiller et punir en Histoire de la sexualite.

Het thema dat aan al zijn werk ten grondslag ligt, is de relatie tussen kennis en macht en de wijze waarop de macht wordt gebruikt om de kennis te beheersen en definiëren. Wat volgens de autoriteiten “wetenschappelijke kennis” is, is niet meer dan een middel tot sociale controle.

In Foucault’s werk zijn 3 kernbegrippen en 3 periodes te onderscheiden:

• 1966 – 1975 : waarheid
• 1975 – 1980 : macht
• 1980 – 1984 : subjectivering

In de vroege periode, tot 1975, richt Foucault zich op het ontstaan van de menswetenschappen en hun onderzoek: de waanzinnige en de patiënt. Foucault onderzoekt conceptuele systemen, épistémès die waarheid en kennis bepalen. Inspiratie hiervoor vindt hij in de Franse epistemologie, structuralisme en Les mots et les choses (Woorden en dingen) (1966)

In de periode van 1975 tot 1980 raakt Foucault geïnspireerd door de geneaologische methode van Nietzsche en verschuift zijn focus naar macht. Hij onderzoekt hoe macht aan de oorsprong ligt van de menswetenschappen. In Surveiller et punir (1975) stelt hij dat in de 18e en 19e eeuw de soevereine macht naar een disciplinaire macht overgaat. Eind 18e eeuw ziet hij naast de disciplinaire macht biomacht. Ten slotte komen discipline en biomacht samen in biopolitiek, geïllustreerd in de seksualiteit. Deze overgang beschrijft hij in Histoire de la sexualité I: La volonté de savoir (1976)

Tussen 1980 en 1984, veranderde Foucault van thema. Hij wil de Histoire de la sexualité vervolledigen. In 1984, enkele maanden voor zijn dood, verschenen hierover twee boeken. In plaats van zich te richten op de (anonieme) macht die het denken over seksualiteit bepaalt, focust hij op hoe individuen hun leven vorm geven. Foucault noemt dit subjectivering. In plaats van de 18e en 19e eeuw te bespreken, beschrijft hij hoe de Oude Grieken en Romeinen een bestiaans esthetica uitbouwden.

Dit wil niet zeggen dat er geen overlappingen zijn. Hierdoor ontstond de discussie over de eenheid van het oeuvre versus de breuken erin.

https://www.marxists.org/nederlands/foucault/index.htm