813 1924 – 1998 Lyotard

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Lyotard

Jean-François Lyotard was een postmodern filosoof.

Met behulp van een steeds veranderend begrippenapparaat vraagt hij (na afstand te hebben genomen van zijn eerdere marxistische overtuiging) aandacht voor onherleidbare verschillen en onoplosbare geschillen, voor differenties die niet te overbruggen zijn binnen een identiteit of een omvattende samenhang.

Hij verzet zich tegen de zgn. “Grote Verhalen” , overkoepelende metafysische stelsels; zoals het marxisme, waarmee de werkelijkheid in een geheel zou kunnen worden overzien.

Zijn aandacht gaat o.a. uit naar hedendaagse kunst die in het teken staat van “het sublieme”, het onvoorstelbare dat niet goed in een samenhangend vertoog is op te nemen.

Voortbouwend op Wittgenstein onderscheidt hij in “Le differend” (1983) meerdere taalspelen of genres (wetenschap, kunst, ethiek, enz.) die zich tot elkaar verhouden als eilanden in een archipel: er kunnen verbindingen worden gelegd tussen de verschillende taalspelen, maar er is geen meta-verhaal mogelijk dat ze in een samenhang met elkaar verenigt.

Tussen de taalspelen kunnen zich dan ook onoplosbare geschillen (differends) voordoen, die gepaard gaan met onrecht. De politiek is geen eigen genre maar doet zich voor in de geschillen. Lyotard heeft er meermalen op gewezen dat het onrecht van Auschwitz op geen enkele manier kan worden opgenomen in het metaverhaal van een geschiedfilosofie, waarin het toch nog een positief doel zou dienen. De geschiedenis moet niet alleen proberen Auschwitz te begrijpen maar vooral trachten het onbegrijpelijke ervan te herdenken. Zo heeft hij in steeds wisselende terminologieën voortdurend gewezen op datgene wat zich niet goed laat denken of verwoorden: het heterogene, het andere, het verschil, het geschil, het “onmenselijke” dat staat voor het kind in elk mens, het onvoorstelbare, enzovoort.

Lyotard verzet zich daarom tegen de gedachte dat alles bespreekbaar zou kunnen en moeten zijn in een machtsvrije communicatie zoals Habermas die nastreeft.